Ondersteun je hond rondom een operatie

Vorige maand moest mijn hond Ylva weer onder het mes. Ik ontdekte een bultje op haar buik, en aangezien er in 2020 ook al melkkliertumoren verwijderd zijn bij haar, wilde ik hier zeker even naar laten kijken. Het was ook wel weer tijd voor haar seniorenconsult, dus dit kon mooi ineen. De dierenarts was het ermee eens dat het bultje daar niet hoorde te zitten, maar in verband met Ylva's leeftijd (11,5) gaf ze meerdere opties. We konden ervoor kiezen om het gewoon te laten verwijderen, maar wie weet moet ze vanwege andere redenen (zoals haar gewrichtsklachten) binnen afzienbare tijd wel gaan, waardoor het de moeite niet waard is. We konden ook eerst aanzien of het snel groeit of niet, maar als het wel kwaadaardig zou zijn wil je het zo snel mogelijk weghalen vanwege het risico op uitzaaiingen. Daarnaast is een grotere bult lastiger te verwijderen, en kan het zomaar zo zijn dat ze over een maand of wat niet meer fit genoeg is om een narcose te doorstaan. Ik heb er wel vertrouwen in dat haar gewrichten nog wel een tijdje mee kunnen gaan (in 2020 zeiden ze ook al dat ik maar moest nadenken of ik nog een operatie wilde omdat ze al flink spondylose had), en dus ervoor gekozen om het maar gewoon preventief te laten verwijderen, voordat er meer ellende achter weg komt. 

Voorafgaand aan een narcose kun je een pre-anesthetisch bloedonderzoek doen, om verborgen problemen uit te sluiten. Onder andere lever- en nierwaardes worden gecontroleerd. Dit komt aardig overeen met het bloedonderzoek dat bij een seniorenconsult hoort, waardoor deze gegevens ook gelijk konden worden gebruikt om te controleren op eventuele contraindicaties voor een narcose. Gelukkig was alles goed en hebben we de operatie snel ingepland. 

Een narcose kan een behoorlijke aanslag op het lichaam zijn, en het is niet voor niets dat er voorzichtigheid geboden is bij oudere dieren of dieren met bepaalde aandoeningen. De lever en nieren moeten de narcosemiddelen verwerken en uitscheiden, en daarnaast krijgt de hond vaak nog andere medicatie zoals pijnstilling en/of antibiotica, die ook niet altijd even fijn zijn voor maag en darmen. Hoe kun je je hond zo goed mogelijk voorbereiden en na die tijd ondersteunen? 

Algemene tips vóór de operatie 

Allereerst de algemene regel: hoe fitter een hond is voor een operatie, hoe makkelijker hij er doorheen rolt. Met voeding kun je ervoor zorgen dat je hond echt gevoed is, in plaats van gevuld. Stel een gevarieerd dieet samen met voedingsmiddelen die veel verschillende nutriënten bevatten, zodat er geen (relatieve) tekorten zijn. Dit is natuurlijk altijd belangrijk! Verderop lees je welke voedingsmiddelen je kunt kiezen specifiek rondom een operatie. Ook met de EM (zie verderop) kun je van tevoren al beginnen, zodat je hond na de operatie gelijk in een omgeving met gunstige bacteriën terechtkomt. Dit zal het microbioom ondersteunen tijdens de bijna onvermijdelijke antibioticakuur na een operatie, en verkleint de kans dat de wond met schadelijke bacteriën in aanraking komt. Daarnaast valt er voor sommige honden nog veel winst te behalen met stressreductie. Chronische stress kan aanleiding geven tot epigenetische veranderingen, die verschillende processen in het lichaam activeren met vaak negatieve gevolgen. Chronische stress ontstaat onder andere door een gebrek aan rust, te weinig beweging/uitdaging, of een te drukke omgeving. Veel eigenaren gaan gelukkig wel op zoek naar oplossingen wanneer ze merken dat hun hond last van stress heeft, maar nog niet iedereen is zich hiervan bewust. In dat geval is het zeker goed om de situatie van je hond eens kritisch onder de loep te nemen, en te beoordelen hoe hij zich hierbij voelt. Vertoont je hond echt probleemgedrag, dan is het goed om een gedragstherapeut in te schakelen.

1. Voeding 

In de aanloop naar, en na een operatie kun je met voeding de lever extra ondersteunen. Hierbij ga je vooral focussen op het voorzien van nutriënten. Een detox kuurtje heeft geen zin als de lever niet de juiste stoffen heeft om te kúnnen ontgiften. Hoe beter de lever kan ontgiften, hoe beter toxische stoffen/farmaceutische middelen afgebroken kunnen worden. Dit voorkomt schade aan de lever en nieren. Het ontgiftingsproces is afhankelijk enorm veel voedingsstoffen, waaronder B-vitamines, antioxidanten (waaronder ook vitamine A, C en E), aminozuren, mineralen en vetzuren zoals DHA. Het proces bestaat uit twee fases en een tussenfase. In fase 1 worden stoffen als medicijnen, toxines en zware metalen, maar ook afvalproducten van de lichaamseigen stofwisseling, met behulp van enzymen onschadelijk gemaakt. In de tussenfase worden de vrije radicalen die vrijkomen tijdens fase 1 geneutraliseerd. In fase 2 worden de afvalstoffen verder verwerkt en gebonden aan stoffen die ze goed wateroplosbaar maken, zodat ze via de nieren uitgescheiden kunnen worden. Hiervoor kunnen ze worden gebonden aan onder andere bepaalde aminozuren, glutathion, en zwavelverbindingen. De volgende voedingsmiddelen bevatten belangrijke nutriënten voor de lever: 

Bessen:

Bessen, met name blauwe bessen, zijn echte antioxidantenbommetjes. Antioxidanten beschermen de lichaamscellen tegen schade door oxidatie, maar zijn ook nodig tijdens de tussenfase van het ontgiftingsproces. Daarnaast bevatten ze vele vitamines en mineralen, die de algemene gezondheid ondersteunen. 

Keukenkruiden:

Keukenkruiden bevatten net als bessen veel antioxidanten. Peterselie, venkel, koriander en bieslook zijn echte toppers. Daarnaast bevat bieslook zwavelverbindingen, die gebruikt kunnen worden voor het afvoeren van toxines en voor glutathionproductie. 

Eieren, bio-gevogelte en bio-zuivel:

Deze bevatten choline die de vetstofwisseling in de lever ondersteunen, en aminozuren die gebruikt kunnen worden om toxines af te voeren. Ook is choline een belangrijke bouwstof van de celmembranen, en dus belangrijk voor het hele lichaam. Een stevige celmembraan bevordert een goede celfunctie. Daarnaast bevatten ze B-vitamines, waaronder vitamine B12. B12 ondersteunt onder andere de gezondheid van de darm. Ook zijn B-vitamines benodigd voor fase 1 ontgifting, en de energieproductie, wat nuttig is tijdens herstel. Verder zijn ze een bron van dierlijke eiwitten, deze zijn doorgaans beter opneembaar voor honden dan plantaardig eiwit. Eiwitten zijn de bouwstoffen van het lichaam en nuttig bij herstel.

Broccoli:

Bevat onder andere zwavelverbindingen, sulforafaan, cabagine en vele vitamines en mineralen. De zwavelverbindingen worden voornamelijk in de tussenfase en fase 2 gebruikt. Sulforafaan remt de bacterie H. pylori, die maagzweren veroorzaakt. Verder heeft cabagine een ontstekingsremmend en beschermend effect op de slijmvliezen van maag en darmen. Bij voorkeur (kort) stomen, omdat bij koken een groot deel van de wateroplosbare stoffen in het kookwater trekt. Let op bij hypothyroëdie, dan zijn grote hoeveelheden broccoli niet geschikt. 

Spirulina en/of chlorella:

Bevatten een zeer hoog gehalte aminozuren, daarnaast bevatten ze veel verschillende vitamines en mineralen. Spirulina en chlorella zijn echte multivitamines uit de natuur. Daarnaast zijn ze rijk aan chlorofyl, een sterke antioxidant. Het is wel belangrijk om deze rustig op te bouwen, tot 1 theelepeltje per dag voor een (middel)grote hond. 

Algenolie of visolie:

Deze bevatten de omega 3 vetzuren EPA en DHA, die een belangrijke bouwstof zijn van de celmembranen. Zo zorgen ze ervoor dat de membranen soepel blijven waardoor de enzymen in fase 1 beter hun werk kunnen doen. EPA en DHA vind je voornamelijk in algenolie en visolie, maar kun je ook in capsulevorm toevoegen. Let hierbij vooral op het gehalte EPA en DHA, aangezien er nog andere omega 3 vetzuren bestaan. 

Het is niet de bedoeling dat je nu ál deze voedingsmiddelen dagelijks in grote hoeveelheden aan je hond moet gaan geven of hele maaltijden moet vervangen. Wanneer je een goede basisvoeding hebt, kun je bovenstaande ingrediënten als functionele topping gebruiken. Dit houdt in dat je bij elke maaltijd één of een combinatie ervan als extraatje toevoegt. Denk hierbij aan een opscheplepel voor een grote hond, een eetlepel voor een kleine tot middenslag hond en een theelepel voor een heel klein hondje. Als je hond aanleg heeft voor overgewicht, kun je een deel van de voeding vervangen tot maximaal 15% van het gewicht van de voeding. Dus bijvoorbeeld 10 gram brok/KVV vervangen door 10 gram functionele toppings. 

2. Suppletie 

NAC 

N-Acetyl-Cysteïne is een bepaalde verbinding van het aminozuur cysteïne. Cysteïne is een bouwstof van glutathion, en vaak de beperkende factor. Daardoor kan NAC de glutathion niveaus in het lichaam helpen verhogen. Glutathion is een sterke antioxidant dat door de lever zelf geproduceerd wordt en helpt de lever bij het ontgiften (tussenfase en fase 2) en beschermt de cellen tegen oxidatieve schade. NAC wordt vaak ingezet om mens en dier beter uit de narcose te laten komen. Begin enkele dagen tot een week voor de operatie, tot enkele dagen tot een week na de operatie. Een hond onder de 20kg geef je maximaal 600mg per dag, en daarboven maximaal 1200mg per dag. 

Mariadistel 

Mariadistel is hèt levertonificerende kruid! De werkzame stof in mariadistel is silymarine (een verzamelnaam voor allerlei stoffen die met sily- beginnen), welke meerdere effecten op de lever en het lichaam heeft. Het heeft een antioxidante en anti-inflammatoire werking, voorkomt het binnendringen van toxines in de cellen, en ondersteunt ontgifting door te helpen met het gereedmaken voor afvoer van toxines. Hierdoor beschermt mariadistel tegen schade van narcosemiddelen en medicatie, en helpt het bij de afvoer van deze middelen. 

Pre- en probiotica 

Als je hond antibiotica heeft gekregen, is het goed om wat extra aandacht aan het microbioom te besteden. Het microbioom heeft verscheidene uiteenlopende effecten op het lichaam. Zo produceren bepaalde darmbacteriën stoffen die de cellen van de darm gezond houden, en heeft een gezond microbioom een positieve invloed op het lichaam zelf, maar ook op het gedrag.  

Prebiotica zijn stoffen die bacteriën in de darm voeden, waardoor ze kunnen groeien en de darm ondersteunen. Groenten en fruit zijn goede bronnen van vezels, die als prebiotica voor het microbioom dienen. Groenten moeten gekookt (en evenueel gepureerd) worden voor honden, om ze beter verteerbaar te maken. Bloemkool, broccoli, pompoen en wortel worden over het algemeen makkelijk gegeten door honden. Als je hond niet zo van groente houdt, kun je het door het overige voer mengen of lekkerder maken met dingen als bottenbouillon, yoghurt of ei. Ook kun je de groente fermenteren, hierbij ontstaan ook nog eens bacteriën die als probiotica dienen. Daarnaast kun je vezels in supplementvorm krijgen. Acaciavezels worden over het algemeen goed verdragen, zelfs door gevoelige honden. Het is wel belangrijk de hoeveelheid op te bouwen.  

Probiotica zijn de bacteriën zelf, het is de bedoeling dat ze levend in de darm aankomen en zich daar vestigen. Merken als Puur en Groene Os hebben probioticasupplementen speciaal voor honden, die daarnaast ook prebiotica bevatten. Je kunt tijdens een antibioticakuur al beginnen met probiotica (geef de probiotica dan .. uur na de antibiotica), maar je kunt ook eerst de kuur afmaken. Het is in ieder geval heel belangrijk om de antibioticakuur altijd af te maken. Verder kun je de ook de omgeving voorzien van goede bacteriën, deze komen dan vanzelf in de hond (en in jezelf) terecht. Er bestaan tal van producten met effectieve microorganismen (EM) voor huis en tuin. Deze EM bestaan uit vele verschillende soorten met positieve/gezonde effecten op de omgeving. Bacteriën zijn werkelijk overal, en door de omgeving te behandelen met EM stimuleer je de aantallen en groei van de gunstige soorten. Je hebt speciale producten voor planten, schoonmaken, om in te nemen, etc. Ikzelf gebruik af en toe gewoon de standaard microferm, en die gebruik ik dan overal voor. Omdat het goede bacteriën zijn, is het niet erg als ze in of op jezelf terechtkomen. Ik meng het door het water voor de tuin en de planten in huis, en ik maak een spray die ik dan door het huis heen vernevel.  

3. Lasertherapie 

Lasertherapie kan zeer goed ingezet worden om weefselherstel te stimuleren. Het licht heeft een anti-inflammatoir en pijnstillend effect, en stimuleert de energieproductie in de cel. Wonden genezen hierdoor mooier en er ontstaat minder littekenweefsel. Het laserlicht wordt geabsorbeerd door de weefsels, dus hoe dieper het weefsel, hoe minder licht er aankomt. Een laser heeft daarom een bepaalde minimale kracht nodig om dieper in de weefsels te komen. In sommige dierenklinieken wordt bij bepaalde operaties lasertherapie al toegepast tijdens de operatie. Bij bijvoorbeeld een kruisbandoperatie kan het gewricht gelaserd worden voor het sluiten van de wond, zodat het licht direct op de doelweefsels terechtkomt. Daarnaast kan de wond zelf ook behandeld worden met laser om herstel te stimuleren. Voor dieper gelegen weefsels heb je een professionele, krachtige laser nodig, zoals die van de dierfysiotherapeut. Deze zijn te huur om je eigen dier gedurende een bepaalde tijd regelmatig te kunnen behandelen. Voor thuisgebruik zijn er ook lasers te koop, bijvoorbeeld van Essential Elements of Cellkick. Deze zijn zeker geschikt voor oppervlakkige problemen zoals wonden, maar ook blauwe plekken of pijntjes na een botsing bijvoorbeeld. Deze kun je zowel voor je hond als voor jezelf gebruiken, dus zeker handig om in huis te hebben! 

4. Osteopathie en littekens 

Een litteken wordt binnen de osteopathie als ‘actief’ beschouwd wanneer er weerstand tegen passieve beweging wordt gevonden in tenminste één richting. Oftewel, je moet het litteken alle kanten op kunnen bewegen met je vinger/hand. Vanaf twee weken na de operatie kan er fasciaal gewerkt worden rondom een litteken, voornamelijk met indirecte technieken. Dit houdt in dat je meegaat in de richting die makkelijk is voor het weefsel, vasthoudt, en wacht op ontspanning. Op oudere littekens kunnen ook directe technieken toegepast worden. Hierbij breng je juist het weefsel in de moeilijke richting. Met deze tecnieken verbreek je fibrotische verbindingen. Het is echter niet altijd mogelijk om de oorspronkelijke bewegingsruimte te herstellen, maar deels herstel kan vaak al behoorlijk verlichting bieden wanneer een litteken klachten veroorzaakt.  

En verder.. 

Volg vooral de aanwijzingen van de dierenarts op. Verder is het vooral belangrijk dat je hond voldoende rust krijgt. Laat hem vooral lekker bijkomen op zijn favoriete plekje(s) en verwen hem maar goed. Dat wordt ie natuurlijk sowieso al, maar hey 😊! 

• Groot handboek geneeskrachtige kruiden, 12e druk. Geert Verhelst.
• Laser therapy in veterinary medicine. Riegel & Goodbold.