Een gevarieerd dieet voor je hond

Waarom iedereen gevarieerd moet eten, ook onze dieren

Voor mensen is het één van de gouden regels voor een gezond dieet: variatie. Voor een volledig dieet zijn zijn zowel macro- als micronutriënten nodig. De macronutriënten zijn koolhydraten, vetten en eiwitten. Afhankelijk van factoren als je leeftijd, gezondheid en activiteitsgraad heb je deze in een bepaalde verhouding nodig. Daarnaast zijn er nog ontelbare micronutriënten, zoals vitaminen, mineralen, sporenelementen en fytonutriënten. Het is dus onmogelijk om met één of enkele voedingsmiddelen al deze stoffen binnen te krijgen, en dan ook nog in de gewenste verhoudingen. Toch vinden we het heel normaal dat onze huisdieren dag in, dag uit, dezelfde voeding krijgen. Je kunt je voorstellen dat dit eenzijdige dieet dus een stuk beter zou kunnen. Wanneer je een gemiddelde brok bekijkt, bevat deze gemiddeld zo'n 20 verschillende grondstoffen (sommige ook veel minder – of veel meer, dit zijn vaak de betere merken). Van deze grondstoffen bestaat een groot deel vaak uit vleesmeel en graanproducten, waardoor er ook niet een zo breed mogelijk nutriëntenprofiel samengesteld wordt. Stel je voor dat je eigen dieet uit 20 verschillende grondstoffen bestaat. Een gemiddeld brood van de Appie bevat al tegen de 20 grondstoffen. Hoe fit zou je je nog voelen na een aantal weken?

Daarnaast bevatten brokken altijd een zogenaamde premix met mineralen en vitaminen. Dat is nodig om tekorten vanuit de grondstoffen aan te vullen. De vitaminen in zo'n premix zijn synthetisch, omdat deze vaak stabieler zijn dan de natuurlijke variant. Soms worden er ook wel natuurlijke vitamines toegevoegd, maar de kans is groot dat deze de uiterste houdbaarheidsdatum niet halen.

Ook KVV's bevatten van nature niet alle benodigde vitaminen en mineralen, óók niet wanneer je 5 diersoorten afwisselt (uit een onderzoek onder wildlevende honden in Australië bleek dat deze alleen al zo'n 20 verschillende soorten zoogdieren aten, plus nog wat vogels en reptielen, komen wij aan met onze 5 diersoorten). Onze productiedieren krijgen, net als onze huisdieren, vaak een eenzijdig dieet voorgeschoteld waardoor ze niet alles binnenkrijgen. Ook wanneer deze dieren mogen grazen, hebben ze nog niet de keuze uit de vele grassen, kruiden en andere planten die ze in het wild zouden eten. Ook hier geldt weer dat er geen enkele plant is die al die vele micronutriënten bevat. Daarnaast bevat de bodem (en daardoor de planten die er groeien) simpelweg niet meer alle benodigde nutriënten. De grondstoffen (die productiedieren) voor de KVV zijn dus al deficiënt, waardoor deze eigenlijk ook compleet gemaakt moet worden met een premix.

Deze premixen worden door de fabrikant samengesteld naar aanleiding van richtlijnen voor aanbevolen dagelijkse hoeveelheden die zijn gebaseerd op wetenschappelijke onderzoeken. Deze richtlijnen zijn voor het laatst herzien in 2016. Dat is alweer een poosje geleden, zeker gezien het onderzoeksveld naar hondenvoeding nog relatief jong is en inzichten snel kunnen veranderen. Ook zijn van sommige mineralen geen aanbevolen dagelijkse hoeveelheid bekend, en weten we dus simpelweg niet hoeveel een hond nodig heeft. Daarnaast zijn deze richtlijnen gebaseerd op minimale behoeftes, dat wil zeggen dat de hond niet direct ziek wordt. Om optimaal te functioneren is vaak meer nodig. Je zou dit op kunnen vangen met twee keer per jaar een kuurtje multivitamine, maar dieetverrijking kan hierin ook zeker een uitkomst bieden.

Bovendien zorgt een te eenzijdig dieet ervoor dat de diversiteit van de darmflora afneemt. Een divers microbioom wordt geassocieerd met betere gezondheid. Darmbacteriën produceren namelijk verschillende stoffen die de cellen van onze darmen gezond houden. Om dit te kunnen doen voeden ze zichzelf met de voeding die de darm passeert. Elke bacterie heeft zijn eigen voorkeur als voedingsstof. Met een beperkt dieet kunnen alleen de bacteriën overleven die met die voedingsstoffen uit de voeten kunnen, de rest zal verdwijnen en de diversiteit van het microbioom gaat achteruit.

Beginnen met variëren

Hoe kunnen we nu variatie in het dieet van onze honden aanbrengen? Moet je dan elke dag iets anders voor ze gaan koken om dit voor elkaar te krijgen? Dat kan zeker, maar ook dan moet je wel weten wat je doet om te zorgen dat alle benodigde voedinsstoffen erin gaan 😊 Een makkelijkere optie is om een goede brok, KVV met premix of kantenklare kookvoeding als basis uit te kiezen (of een aantal verschillende varianten, heb je gelijk de eerste winst qua variatie binnen). Met zo'n basis krijgt je hond in ieder geval de minimale benodigde nutriënten binnen. Ook kun je natuurlijk BARF als basis kiezen, maar dan moet je je ook al wat meer verdiepen. Aan je gekozen basisvoeding kun je dan zelf verse voedingsmiddelen toevoegen. Dit mogen zowel dierlijke als plantaardige voedingsmiddelen zijn. Van vrijlevende gedomesticeerde honden is bekend dat ze zowel dierlijk als plantaardig materiaal eten. In een onderzoek onder Roemeense straathonden werden in de magen alleen al zo'n 30 verschillende diersoorten aangetroffen. Daarnaast werd er ook veel plantaardig materiaal gevonden, zowel afkomstig van menselijk afval als uit de natuur. Onze honden zijn dus geen hypercarnivoren en gaan voor een heel gevarieerd dieet als ze kunnen kiezen.

Denk eens aan: 

• (gekookt) ei 
• gekookte groente 
• fruit 
• gezonde oliën, zoals algenolie, visolie en kokosolie 
• spirulina, zeewieren 
• kiemgroenten 
• volkoren (pseudo)granen, zoals boekweit en quinoa 
• verschillende (aanvullende) kvv's, sommige merken hebben burgers die je heel makkelijk per stuk kan ontdooien 
• (vette) vis 
• bottenbouillon 
• keukenkruiden, zoals tijm en peterselie 
• schaal- en schelpdieren
• noten (géén macadamia's)

Het voordeel van verse toevoegingen is dat je de nutriënten in hun natuurlijke vorm aanbiedt. Van vitamine E bijvoorbeeld bestaan meerdere vormen, maar in synthetische vitamine E zit maar één van deze vormen. De combinatie van de verschillende vormen samen werken echter krachtiger dan de vormen apart. Ook geef je het hele voedingsmiddel, met al zijn nutriënten. Denk maar aan het voorbeeld van granen. Een volkoren graan, oftewel de hele graankorrel, bevat veel meer verschillende nutriënten dan een geraffineerd graan, dat zo verwerkt wordt tot alleen het meellichaam overblijft. Alle vezels ben je dan wel zo'n beetje kwijt, net als een deel van de vitaminen en mineralen. In brokvoedingen zie je ook vaak dingen als erwteneiwit of kippenvet als grondstof staan. Er wordt een deeltje uit het voedingsmiddel gehaald en gebruikt als grondstof, waardoor je het voordeel van het volledige voedingsmiddel kwijt bent. Een ander voordeel van verse voeding is dat het niet of nauwelijks bewerkt is. In brokken kunnen de grondstoffen erg bewerkt en verhit zijn, waardoor voedingsstoffen verloren gaan en molecuulstructuren zo kunnen veranderen dat het lichaam er niks mee kan, of dat ze zelfs een negatieve invloed op de gezondheid hebben.

Alles met mate

Hoe meer je varieert, hoe minder kans je hebt op zowel onder- als overdosering. Wees dus creatief en geef niet slechts een paar verschillende verse toevoegingen. Spinazie bevat veel foliumzuur, zeewieren bevatten veel jodium, lever bevat veel vitamine A. Zou je alleen met deze drie voedingsstoffen afwisselen, dan loop je kans op overdosering, wat vooral bij vitamine A niet wenselijk is. Verder wordt er van dingen als ui en knoflook wel gezegd dat honden dit niet mogen, maar ook hierbij bepaalt de dosis het gif. In het geval van knoflook zou de gemiddelde hond zo'n drie bollen knoflook moeten eten om er last van te krijgen. Dus hoe meer variatie, hoe meer het dieet uitgebalanceerd wordt!

Wanneer je voor jezelf kookt met verse producten, kun je heel makkelijk elke avond wat tafelresten geven. Zo heb je voor je hond ook veel variatie zonder dat je er teveel bij stil moet staan. Ook kan het makkelijk zijn om een aantal verschillende gepureerde groentemixen voor te bereiden en deze in ijsblokjesvorm in de vriezer te bewaren. Elke dag eentje ontdooien en klaar! Daarnaast zijn verse, zelfgemaakte soepen ideaal om als gevarieerde toevoeging te gebruiken. Je kunt er meerdere soorten groente, kruiden en vlees in kwijt, en supergezond om aan te maken met bottenbouillon.

Een aantal belangrijke punten hierbij zijn dat je wel goed het gewicht van je hond in de gaten moet houden. Groente is caloriearm, maar granen, noten en vetten zijn een ander verhaal. Als je ziet dat je hond aankomt, kun je wat minder basisvoeding gaan geven, maar liefst ook weer niet veel minder zodat je het voordeel van de minimale basisbehoefte niet kwijtraakt. Het kan dus even testen en uitproberen zijn wat het beste voor jouw hond werkt. Let er ook op dat de hond veilig kan eten. Voor kleine hondjes kun je dingen zoals noten beter vermalen. Daarnaast kunnen honden ook allergieën of intoleranties hebben, hier dien je rekening mee te houden. Veel gluten of lactose is vaak niet een goed idee, maar als je veel varieert zou dit geen probleem moeten zijn. Verder mogen honden géén druiven (rozijnen), cacao, madacamianoten en xylitol.



En dan.. laat het los!

Als je eenmaal op weg bent en uitgevogeld hebt hoeveel je hond erbij kan hebben en wat hij wel en niet lekker vindt en waar hij wel en niet tegen kan, dan is het de kunst om er niet teveel meer over na te denken. We zijn pas sinds 200 jaar op de hoogte van het bestaan van verschillende inhoudsstoffen van voeding, en dat sommige daarvan essentieel zijn om te kunnen overleven. Toch hebben we zonder al deze kennis onze honden al 10.000 jaar in leven weten te houden. Dankzij de seizoenen wisselde de beschikbaarheid van voedingsmiddelen automatisch, en volgde er altijd een periode van schaarste zodat gehaltes van nutriënten altijd weer uitgebalanceerd werden. Dus maak je vooral niet druk als het een keer een bloemkoolweek is omdat die toevallig in de aanbieding was of omdat je teveel tegelijkertijd in je moestuin had gezaaid. De week erna komt er wel weer iets anders in de plaats. Het kan altijd voorkomen dat er een keer een dag of een week iets minder gevarieerd kan worden, maar daar kunnen de hondenlichamen al 10.000 jaar tegen!

Denk nog weer even terug aan dat ene brood van de Appie. Hoe saai zou het zijn als je elke dag alleen maar dat zou eten, met een vitaminepil erbij zodat je wel alles binnenkrijgt. Héél erg saai 😊 Verse toevoeginen zijn niet alleen gezond voor je hond, maar verschillende smaken en texturen maken het eten ook leuker, lekkerder en interessanter! 

Triggs et al. The Food of Fox, Dog and Cat in Croajingalong National Park, South-Eastern Victoria. Aust. Wildl. Res. (1984) 11, 491-9

Danila et al. Research on the Ethology and Diet of the Stray Dog Population et
in the Areas Bordering the Municipality of Suceava, Romania. Vet. Sci. (2023) 10, 188